راهنمای سرویس و تنظیم کولر گازی

تابستون که می‌رسه، کولر گازی می‌شه بهترین رفیق خونه! ولی اگه درست سرویس و تنظیمش نکنی، نه‌تنها خونه خنک نمی‌مونه، بلکه ممکنه قبض برقت حسابی گرون بشه یا دستگاه خراب بشه. تو این راهنما، قدم‌به‌قدم بهت می‌گیم چطور کولر گازی‌ت رو برای گرمای تابستون آماده کنی، از چک کردن گاز مبرد با گیج و آمپرسنج گرفته تا عایق‌بندی لوله‌های مسی و تنظیم دما. نکات حرفه‌ای هم اضافه کردیم تا دستگاهت مثل یه قهرمان کار کنه!

1. فاصله مناسب کندانسور از یونیت داخلی

یونیت خارجی (کندانسور) باید تو فاصله مناسب از یونیت داخلی باشه تا گاز مبرد درست منتقل بشه. فاصله استاندارد معمولاً بین 3 تا 15 متره، ولی تو مدل‌های جدید (مثل LG Dual Inverter یا Daikin) می‌تونه تا 20-25 متر هم باشه. اگه فاصله زیاد باشه، سرمایش کم می‌شه و کمپرسور بیشتر کار می‌کنه، که برق بیشتری مصرف می‌کنه.

• نکته ایمنی: کندانسور باید تو فضای باز با تهویه خوب نصب بشه (حداقل 50-70 سانتیمتر فضای خالی دورش). اگه تو فضای بسته مثل انباری باشه، در صورت نشتی گاز (مثل R32 که کمی قابل اشتعاله)، خطرناکه. برای R32، فضا باید حداقل 4 مترمربع مساحت کف داشته باشه.

2. عایق‌بندی لوله‌های مسی و چرا مهمه؟

لوله‌های مسی گاز مبرد رو بین یونیت داخلی و خارجی جابه‌جا می‌کنن. این لوله‌ها باید با عایق خوب (مثل فوم پلی‌اتیلن یا الاستومری) پوشیده بشن تا سرما هدر نره و رطوبت روی لوله‌ها جمع نشه. عایق‌بندی درست تا 15% مصرف برق رو کم می‌کنه و خنکی رو بیشتر می‌کنه.

• انواع عایق: فوم پلی‌اتیلن (ارزون و رایج) یا فوم الاستومری (مقاوم به رطوبت و UV). برای گاز R32، عایق باید مقاوم به دمای بالا (تا 120 درجه) و حداقل 13 میلی‌متر ضخامت داشته باشه.
• چطور چک کنی؟ لوله‌ها رو نگاه کن ببین عایق پاره، خیس یا جدا شده یا نه. عایق باید کامل به لوله چسبیده باشه و هیچ درزی نداشته باشه. اگه خرابه، از تکنسین بخواه عوضش کنه.
• نکته حرفه‌ای: برای کولرهای R32، از ابزارهای جداگونه (مثل گیج فشار) استفاده کن، چون روغن R32 با R22 سازگار نیست و ممکنه باعث خرابی بشه.

3. از کجا بفهمی گاز مبرد کمه یا زیاده؟

گاز مبرد قلب کولر گازی‌ست. اگه کم یا زیاد باشه، دستگاه درست کار نمی‌کنه. این نشانه‌ها نشون می‌دن گاز مشکل داره:

• لوله‌های یونیت داخلی یخ می‌زنن: معمولاً یعنی گاز کمه.
• باد خروجی گرم یا ولرمه: کمبود گاز باعث کاهش سرمایش می‌شه.
• کمپرسور صدای غیرعادی می‌ده: مثل زوزه یا تق‌تق، که می‌تونه به دلیل کمبود یا اضافه گاز باشه.
• دستگاه مدام خاموش و روشن می‌شه: نشون‌دهنده فشار غیرعادی تو سیستمه.
• چک کردن با گیج فشار: تکنسین با گیج فشار (مانومتر) فشار گاز رو تو خط مکش و تخلیه چک می‌کنه:
  • برای R22: فشار مکش حدود 60-70 PSI، فشار تخلیه 200-250 PSI.
  • برای R410A: فشار مکش 100-120 PSI، فشار تخلیه 300-400 PSI.
  • برای R32: فشار مکش 110-130 PSI، فشار تخلیه 350-450 PSI.
    فشار پایین یعنی گاز کمه، و فشار بالا یعنی گاز زیادی شارژ شده یا سیستم مسدوده.
• چک کردن با آمپرسنج: آمپرسنج جریان کمپرسور رو نشون می‌ده. اگه جریان خیلی پایین باشه (20-30% کمتر از جریان نامی روی برچسب دستگاه)، احتمالاً گاز کمه. اگه خیلی بالا باشه، ممکنه گاز زیاد یا سیستم مسدود باشه. جریان نامی معمولاً بین 5-15 آمپره.
• نکته: این کارها رو فقط تکنسین حرفه‌ای با ابزار مناسب انجام بده، چون اشتباه تو خوانش می‌تونه به دستگاه آسیب بزنه.

4. نشتی‌گیری قبل از شارژ گاز

اگه گاز کم شده، یعنی یه جای سیستم نشتی داره. نشتی نه‌تنها سرمایش رو کم می‌کنه، بلکه گازهای مبرد (مثل R22) لایه اوزون رو خراب می‌کنن و گازهای R410A و R32 گرمایش جهانی رو بیشتر می‌کنن. تکنسین باید با نشت‌یاب الکترونیکی مخصوص HFC (برای R32 و R410A) یا محلول صابون نشتی رو پیدا و رفع کنه.

• نکته محیط زیستی: گاز رو نباید تو محیط ول کرد، چون آلودگی ایجاد می‌کنه. تکنسین باید با دستگاه بازیافت (Recovery Unit) مخصوص R32 و R410A گاز رو جمع کنه. این دستگاه‌ها سبک و سریعن و از تخلیه گاز به هوا جلوگیری می‌کنن.

5. گازهای استاندارد کولر گازی و مقایسه‌شون

کولرهای گازی از گازهای مبرد برای خنک کردن استفاده می‌کنن. گازهای رایج اینا هستن:

نکته : معیار GWP هر گاز نشون می‌ده تو یه بازه زمانی (معمولاً 100 سال) این گاز چند برابر گاز CO2 باعث افزایش گرما در زمین میشه.

• R22: قدیمی، مخرب لایه اوزون (ODP=0.055)، GWP=1810. از 2015 تولیدش متوقف شده.
• R410A: دوستدار لایه اوزون (ODP صفر)، GWP=2088. تو خیلی از کولرها (مثل Samsung) استفاده می‌شه، اما تا 2036 کنار گذاشته می‌شه.
• R32: میزان GWP=675، راندمان بالا، تو مدل‌های اینورتر (مثل Daikin یا LG Dual Inverter) رایجه. تا 2025 در 280 میلیون دستگاه استفاده شده.
• R454B: ترکیبی با GWP=466، تو برخی برندها (مثل Trane) استفاده می‌شه، ولی شارژ مجددش سخت‌تره.
• مقایسه زیست‌محیطی: R32 بهترین گزینه‌ست، چون GWP کمتری داره و تا 12% مصرف برق رو کم می‌کنه. R410A به دلیل GWP بالا در حال جایگزینی با R32ه. R22 منسوخه.
• چرا گاز نباید متفاوت باشه؟ هر گاز فشار و دمای کاری خاص خودش رو داره. مثلاً R410A فشار بالاتری داره و اگه تو دستگاه R22 بریزی، به کمپرسور آسیب می‌زنه و سرمایش کم می‌شه.
• ایمنی R32: گاز R32 کمی قابل اشتعاله (A2L)، ولی برای اشتعال به غلظت بالا (28% در هوا) و جرقه قوی نیاز داره که بعیده. کولرهای R32 سیستم تشخیص نشتی (RDS) دارن که فن رو روشن یا جریان گاز رو قطع می‌کنه.

6. تنظیم دمای استاندارد

دمای مناسب برای کولر گازی 24 تا 26 درجه سانتی‌گراده. این دما به کمپرسور فرصت استراحت می‌ده، چون دستگاه به‌صورت متناوب خاموش و روشن می‌شه. این کار مصرف برق رو کم و عمر دستگاه رو زیاد می‌کنه. اگه دما رو خیلی پایین (مثل 18 درجه) بذاری:

• تو مدل‌های قدیمی (غیراینورتر)، خنکی باد فرقی نمی‌کنه، فقط کمپرسور بیشتر کار می‌کنه.
• تو مدل‌های اینورتر (مثل Daikin FTXM)، خنکی بیشتری می‌تونی بگیری، ولی مصرف برق می‌ره بالا.

7. دمای باد خروجی

باد خروجی کولر گازی باید بین 10 تا 16 درجه سانتی‌گراد باشه، که 8-10 درجه خنک‌تر از دمای اتاقه. اگه باد خنک نیست، گاز، فیلترها یا عایق لوله‌ها رو چک کن.

8. تمیز کردن فیلترها

فیلترهای یونیت داخلی رو هر 1-2 ماه با آب ولرم و مایع ظرفشویی بشور. فیلتر کثیف جریان هوا رو کم می‌کنه و به کمپرسور فشار میاره. اگه پاره شدن، عوضشون کن.

9. تمیز کردن رادیاتور کندانسور

رادیاتور کندانسور (کویل‌های یونیت خارجی) گرمای مبرد رو دفع می‌کنه. اگه کثیف باشه، مصرف برق تا 20% زیاد می‌شه. با جاروبرقی یا شلنگ آب (فشار کم) خاک و آشغال رو تمیز کن. دستگاه باید خاموش باشه.

10. چک کردن لوله تخلیه آب

کولر گازی رطوبت رو به آب تبدیل و از لوله تخلیه بیرون می‌فرسته. اگه لوله مسدود بشه، آب چکه می‌کنه و به دیوار یا کف آسیب می‌زنه. لوله رو با میله نازک یا آب کم‌فشار تمیز کن.

11. استفاده از حالت Eco و تایمر

کولرهای جدید (مثل Panasonic Inverter یا Samsung Wind-Free) حالت Eco دارن که مصرف برق رو کم می‌کنه. این حالت رو فعال کن. با دکمه Timer می‌تونی دستگاه رو مثلاً نیمه‌شب خاموش کنی تا برق صرفه‌جویی بشه.